RİZE HAKKINDA
RİZE HAKKINDA
Rize'nin tarihi öncesi hakkında bilgilerimiz sınırlıdır. Yöreye hakim olan orman dokusu nedeniyle, Rize'nin tarih çağları ile ilgili bilgilere ışık tutacak arkeolojik bulgular da bu güne kadar ortaya çıkarılamamıştır. Rize'nin tarihi ancak komşu illerin ve bölgelerin tarihleri ile bağlantılı olarak ele alınabilmiştir.
Rize ilinin adı ile ilgili olarak değişik görüşler ileri sürülmüştür; Yunanca pirinç anlamına gelen Rhisos, Rumca'da "RIZA" olarak dağ eteği anlamında kullanılmıştır. Osmanlıca'da ise "RİZE" ufak kırıntı, döküntü anlamındadır. Ayrıca Erzincan'ın Sakalar dönemindeki "Eriza" olan adının başındaki "e" sesinin düşmesi ile adaş olarak Rize için de kullanıldığı ifade edilmektedir.
Yavuz Selim devrinde Trabzon'un doğusundaki dirliklerden bazıları ünlü Oğuz boyu Çepniler'in elinde idi. Fakat Çepnilerin Trabzon'un doğusundaki yerlere ve bilhassa Rize bölgesinde yerleşmeleri sonraki yüzyıllarda olmuştur. Gerçekten Çepniler karada ve denizde yiğitçe mücadele vererek oralarda kalabalık topluluklar halinde yurt tutmuşlardır. Bilhassa Rize şehri ve bölgesinde Çepniler yoğun bir şekilde yerleşmişlerdir. Şimdi Rize şehri ve bölgesinde sadece Türkçe konuşulmasının sebebi bu yoğun Çepni yerleşmesidir. Zamanımızda Rize bölgesindeki köylerde Çepni adlı ailelere rastlandığı gibi, Çepni bu yörede "yiğit" , "gözü pek", "cesur ve çetin", adam manasına geliyor.
Yavuz Sultan Selim'in sancak beyliği sırasında Annesi Gülbahar Hatun Sultan Rize'ye gelerek kendi adı ile anılan camii yaptırmıştır.
19. Yüzyılın başlarından itibaren Rize'de Tuzcuoğullarının isyanı değişik tarihlerde birkaç kez tekrarlanmıştır. 1834 yılında bu isyanlara son verilerek Tuzcuoğulları Rumeli de iskan edilmişlerdir.
Rize, 1867 Vilayet Nizamnamesine göre Trabzon Vilayetinin merkez sancağının 6 kazasından biri durumundadır. 1877 yılında merkez sancağa bağlı nahiye olmuştur. 1877-1878 Osmanlı Rus savaşının ardından Lazistan sancağı kurulunca Rize hem kaza, hem de bu sancağın merkezi oldu. Birinci Cihan savaşında 9 Mart 1916 tarihinde Rize, Rusların işgaline uğramış, 2 Mart 1918 de bağımsızlığına kavuşmuştur.
Cumhuriyet dönemine kadar sancak merkezi olan Rize, 20 Nisan 1924 tarihinde Vilayet olmuştur. 2 Ocak 1936 tarihinde yürürlüğe giren 2885 sayılı Kanunla Erzurum'dan Yusufeli ilçesi, Rize'de Pazar ilçesinden sonraki arazi parseli, ilçe ve bucaklar alınmak sureti ile bugünkü Artvin ili Çoruh adı ile vilayet haline getirilmiş ve Rize ili de tek ilçesi olan Pazarla kalmıştır. Bugün ise Pazar ilçesi ile birlikte 12 ilçesi bulunmaktadır.
Atatürk'ün Rize'yi ziyareti "Atatürk'ün Sonbahar Seyahatleri" adlı kitapta şöyle anlatılmaktadır:
Atatürk 17 Eylül 1924'te saat 17 sıralarında Hamidiye Kravüzörü ile Rize'ye gelmiştir. Vali, kumandanlar ve halk motorlar ve kayıklarla karşılamaya çıktılar, büyük ve coşkun halk tabakaları karşılama için her türlü hazırlıkları yapmışlardı. Silah sesleri ve coşkun alkışlarla büyük misafir selamlandı.
Çeşitli heyetler, karaya ayak basmış bulunan Reisi Cumhuru büyük bir coşkunlukla karşılamışlardır.
Her tarafı bayraklarla donatılmış olan Rize, bir bayram yeri haline döndü, Reisicumhur hazretleri hükümet konağına ve bunu takiben belediyeye, halk fıkrası ve kumandanlığa teşrif etti. Görüşmek için gelen heyetler de kurbanlar keserek kendilerine büyük sevgi gösterilerinde bulunmuşlardır. Geceleyin fener alayları düzenlenerek bu sevinç devam ettirilmiştir.
Reisicumhur, ayrıca bir hoca heyetini de kabul etmiştir. Bu heyet sunmuş oldukları dilekçede kapatılmış bulunan medreselerin açılmasını arz etmişlerdir.
Gazi Paşa Hazretleri, memleket ve millet için nelerin tehlikeli olacağını ihtar ederek bu heyete özet olarak aşağıdaki sözleri söylemiştir.: "Mektep istemiyorsunuz, halbuki millet onu istiyor, bırakınız artık bu zavallı millet, bu evladı memleket yetişsin, medreseler açılmayacaktır, millete mektep lazımdır." Gazinin bu açıklamaları "Bravo" sesleri ile alkışlanmıştır.
17 Eylül 1924 tarihinde Atatürk'ün Rize'ye teşrif ettiklerinde misafir kaldığı ev bu gün Atatürk Müzesi olarak halkın ziyaretine açıktır.
Rengarenk kır çiçekleri, dağ çayırları ile kaplı olan yaylalarımızın çevresi genellikle ladin türü çam ağaçları ile kaplıdır. Karadeniz kıyıları sahip olduğu yeşillikleri sadece bol yağmuruna değil, nemli ve sisli havasına da borçludur. Ancak sahil şeridindeki şehirlerde yüksek nem ve sisli hava yükseklere çıkıldıkça yerini pırıl pırıl bir güneşe, bol oksijenli tertemiz havaya bırakır.
Yaylalarda bitki örtüsü genel olarak köknar, ladin, sarıçam, sedir, kayın, meşe, ıhlamur, karaağaç, gürgen, kızılağaç, yabani fındık gibi ağaç türleriyle kardelen, yabani açelya, orman gülü, gökovan gibi binlerce çeşit kır çiçeği ile kaplıdır.
Ovit Yaylasından başlayıp birçok derenin birleşmesiyle oluşan İkizdere, kar sularının arttığı Nisan-Mayıs aylarında parkur zorlaştığı için profesyonel raftingçilerin tercih ettiği bir alandır. 3-4 derece zorluktaki rapidler, su artımında 5 dereceye çıktığı için dikkatli olunmalıdır. İkizdere debisi yüksek olan derelerden biridir
Çamlıhemşin İlçesi’nin güneyinde, Fırtına ve Hala derelerinin oluşturduğu vadiler arasında yer alan Pokut, Sal ve Hazindağ yaylaları, orman üst sınırı civarında, 1750-2000 m. Yükseltilerde yer alırlar.
Doğa yürüyüşü yapmak ve dinlenmek için ideal bir ortam sergileyen yaylalar, zengin biyolojik çeşitliliklerinin yanı sıra emsalsiz bir sivil mimari yapıya sahiptir. Yayla dizisinin ilki, Çamlıhemşin İlçesi’ne 15 km mesafede bulunan saklı güzellikleriyle Pokut Yaylası’dır.
Ayder’e 10 km mesafedeki Aşağı Kavron ve 14 km mesafede, 2300 m yükseklikte yer alan Yukarı Kavron Yaylaları ile Kavron Geçidi'nde Büyük Kaçkar ve Kemerli Kaçkar'ın zihinlerden kolay silinmeyecek görüntülerini yakalamak mümkündür. Kaçkarlar’ı tüm görkemiyle karşınızda bulacağınız bu coğrafyada gündoğumu izlemek de kaçırılmayacak bir güzelliktir.
Balıyla ünlü Anzer Yaylası’nın diğer bir adı da Ballıköy’dür. Rize il merkezine 85 km mesafede, ilin önemli yükseltilerinden olan Kırklardağı’nın eteklerinde yer alan Anzer; Meles, Petran, Kabahor, Garzavan yaylalarıyla çevrili konumuyla geleceğin önemli turizm merkezlerinden biri olma yolundadır.
İkizdere İlçesi üzerinden ulaşılabilen Anzer, bir taraftan Çoruh Nehri ve Bayburt, diğer taraftan Trabzon Uzungöl Turizm Merkezi’ne bağlanır. Buranın balı, yaylalarının bin türlü çiçeğinden damıtılır.
Balıyla ünlü Anzer Yaylası’nın diğer bir adı da Ballıköy’dür. Rize il merkezine 85 km mesafede, ilin önemli yükseltilerinden olan Kırklardağı’nın eteklerinde yer alan Anzer; Meles, Petran, Kabahor, Garzavan yaylalarıyla çevrili konumuyla geleceğin önemli turizm merkezlerinden biri olma yolundadır.
İkizdere İlçesi üzerinden ulaşılabilen Anzer, bir taraftan Çoruh Nehri ve Bayburt, diğer taraftan Trabzon Uzungöl Turizm Merkezi’ne bağlanır. Buranın balı, yaylalarının bin türlü çiçeğinden damıtılır.
ŞENLİKLER - FESTİVALLER ve ÖNEMLİ GÜNLER
Mahalli Kutlama Adı : Rize Çay ve Turizm Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Rize - Merkez
Başladığı İlk Tarih : 1978
Kutlama Tarihi : Haziranın 3. haftası ,Süre : 3 Gün
Mahalli Kutlama Adı : Pazar Kültür Sanat ve Spor Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Pazar
Kutlama Tarihi : 1 - 30 Ağustos ,Süre : 1 ay
Mahalli Kutlama Adı : Geleneksel Boğa Güreşleri
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Çamlıhemşin
Başladığı İlk Tarih : 1995
Kutlama Tarihi : 20 Haziran ,Süre : 1 Gün
Mahalli Kutlama Adı : Yeşil Altın Gümüş Deniz
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Fındıklı
Başladığı İlk Tarih : 1980
Kutlama Tarihi : Ağustosun 4. Haftası ,Süre : 2 Gün
Mahalli Kutlama Adı : 4. Çayeli Kültür ve Sanat Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Çayeli
Kutlama Tarihi : 27 - 29 Ağustos ,Süre : 3 Gün
Mahalli Kutlama Adı : Atmaca 53
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Ardeşen
Başladığı İlk Tarih : 1990
Kutlama Tarihi : 2 - 4 Eylül ,Süre : 3 Gün
Mahalli Kutlama Adı : 3. Hemşin Bal, Kültür ve Turizm Şenlikleri
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Hemşin
Kutlama Tarihi : 12 - 13 Ağustos ,Süre : 2 Gün
Mahalli Kutlama Adı : İkizdere Güneyce Varda Yayla Şenliği
Kutlamanın Yapıldığı Yer : İkizdere
Başladığı İlk Tarih : 1993
Kutlama Tarihi : Ağustosun 3. Haftası ,Süre : 2 Gün
Mahalli Kutlama Adı : Anzer Balı Şenlikleri
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Anzer
Başladığı İlk Tarih : 1993
Kutlama Tarihi : Ağustosun 4. Haftası Süre : 2 Gün
Mahalli Kutlama Adı : İyidere Deniz Şenlikleri
Kutlamanın Yapıldığı Yer : İyidere
Kutlama Tarihi : 8 - 10 Temmuz ,Süre : 3 Gün
Mahalli Kutlama Adı :Dünya Rizeliler Günü
Başladığı İlk Tarih : 2007
Kutlama Tarihi : 25-26 Ağustos Süre : 2 Gün
Mahalli Kutlama Günleri :Atatürk'ün Rize'ye Gelişi,Rize 17 Eylül
Mahalli Kutlama Adı : Dağcılık ve Turizm Şenliği
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Çamlıhemşin
Kutlama Tarihi : Temmuzun 2. Haftası
Mahalli Kutlama Adı : Han Düzü Yayla Şenlikleri
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Güneysu
Kutlama Tarihi : 15 Ağustos ,Süre : 1 Gün
KURTULUŞ GÜNLERİ
Mahalli Kutlama Adı : Rize'nin Kurtuluşu
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Rize - Merkez
Başladığı İlk Tarih : 1918
Kutlama Tarihi : 2 Mart, Süre : 1 Gün
Mahalli Kutlama Adı : Çayeli'nin Kurtuluşu
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Çayeli
Başladığı İlk Tarih : 1918
Kutlama Tarihi : 9 Mart, Süre : 1 Gün
Mahalli Kutlama Adı : Pazar'ın Kurtuluşu
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Pazar
Başladığı İlk Tarih : 1918
Kutlama Tarihi : 10 Mart, Süre : 1 Gün
Mahalli Kutlama Adı : Ardeşen'in Kurtuluşu
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Ardeşen
Başladığı İlk Tarih : 1918
Kutlama Tarihi : 10 Mart, Süre : 1 Gün
Mahalli Kutlama Adı : Fındıklı'nın Kurtuluşu
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Fındıklı
Başladığı İlk Tarih : 1918
Kutlama Tarihi : 11 Mart, Süre : 1 Gün